Nhng bài thơ mt thi

ca Phm  Cao  Hoàng

Trn Hoài Thư

 

 

 

 

 

 

 

nguyên minh trần hoài thư

phạm cao hoàng

 

 

1.

 

 

Những năm cuối thập niên 60, và đầu 70, thơ Phạm Cao Hoàng đến với người yêu thơ như là một hiện tượng. Thơ Phạm Cao Hoàng được đăng khá nhiều trên các tạp chí thời danh bấy giờ như VĂN, VẤN ĐỀ, KHỞI HÀNH, BÁCH KHOA, Ư THỨC, THỜI TẬP, TUỔI NGỌC…, mặc dù lúc ấy tuổi đời anh c̣n rất trẻ. Ví dụ tạp chí VẤN ĐỀ do nhà văn Mai Thảo chăm sóc, được xem là tờ báo rất khó tính trong việc tuyển chọn bài vở, th́ hầu như thường xuyên đăng thơ Phạm Cao Hoàng.

 

Vâng, nhà thơ không đợi tuổi. Có điều tài năng thay v́ được hưởng những hạnh phúc mà đời  dâng tặng cho lứa tuổi thanh xuân th́  cái  tuổi    “hồn tôi mới lớn” trong thơ Phạm Cao Hoàng chúng ta đọc những vần thơ quá đỗi ngậm ngùi, nếu không nói là bi thiết.

 

đường tôi đi có bom và đạn
có hận thù trên mỗi dấu chân
ai thả vào hồn tôi mới lớn
những mùa xương máu ngập tang thương


nơi đây có kẻ t́m non nước
lang thang bên những mộ bia người

 

ai bắn vào hồn tôi trái nổ
đứt từng mạch máu nát tim tôi
vỡ vỡ chiều nay tôi sắp vỡ
chiến tranh chiến tranh bao giờ thôi

( ĐI GIỮA CHIẾN TRANH )

 

Tội nghiệp cho những người trẻ của thời chiến ấy. Thay v́ con đường t́nh có lá me bay hay bầu trời màu xanh hy vọng; thay v́ ngày tháng trong giảng đường miệt mài với sách vở và tương lai th́ ngược lại. Ai? Ai thả vào hồn tôi mới lớn/những mùa xương máu ngập tang thương?      phải  bọn đồ tể chiến tranh? Có phải bọn xem bạo lực là phương tiện để đạt được cứu cánh? Có phải tiếng cười hả hê của kẻ chiến thắng bằng sự đánh đổi xương máu của hàng triệu người?

 

 

 

2.

 

C

ó phải sự ví von so sánh là một yếu tố kỹ thuật cần thiết đối với thơ? Ví dụ, trong những câu thơ của Cao Thoại Châu:

 

Thung lũng hồn tôi nhiều khói quá

Để mắt tôi buồn như tháng đông

( CAO THOẠI CHÂU / ĐỘNG CÁNH DƠI CHIỀU )

 

Hay:

 

Tôi là chiếc hầm rất nhiều bóng tối

Kẻ bất cần mới dám đi qua

( CAO THOẠI CHÂU / CÁM ƠN VÀ XIN LỖI MỘT NGƯỜI )

 

Sự ví von này đ̣i hỏi kỹ thuật cao. Trước hết sự vật/điều dùng để ví phải là một sự vật/điều được mọi người thừa nhận. Ví dụ Cao Thoại Châu đă xem đời ông ít người dám vào để khuấy động nỗi cô đơn. Và không có ǵ ví von đúng hơn là chiếc hầm nhiều bóng tối.

 

Chúng ta cũng thấy sự ví von này trong thơ Phạm Cao Hoàng.

 

Về nỗi buồn:

 

đi đi thôi hỡi áo lụa hồng
buồn tôi giăng kín một ḍng sông

...

tôi sẽ sống trọn đời phiêu lăng
cây vườn tôi rụng trái t́nh không
những bông sứ tay hồng em ve vuốt
sưởi hương nồng mỗi tối mùa đông

( KHÚC TIỄN THÉRÈSE KH. )

 

Về nỗi đ́u hiu:

 

anh đi qua rừng cao quá đỗi
anh đi về rừng quá đỗi cao
anh thu ḿnh như con sâu nhỏ
nằm rung rinh giữa đám lá ŕ rào

 

buồn thảm ôi những chiều lặng lẽ
núi và anh thành hai kẻ đăm chiêu
núi ngó anh và anh ngó núi
núi đụng trời anh đụng nỗi đ́u hiu

( NHỚ CÚC HOA )

 

Nỗi ngăn chia vời vợi:

 

hỡi những nhịp cầu đen buồn bă
đă bao năm không nối được ḷng nhau
th́ ngàn năm cũng hoài mong đợi
như cầu cao soi bóng đáy sông sâu 

( NHỮNG NHỊP CẦU ĐEN BUỒN BĂ )

 

Hay khi nghe tin ngừng bắn:

 

vâng, anh sẽ khoác áo mưa,xuống phố
uống cốc cà phê thơm ngát khói ḥa b́nh

( MỘT BÔNG HỒNG NỞ GIỮA TIM ANH )

 

 

 

3.

3.

T

 

́nh yêu vẫn măi là đề tài bất tận trong thi ca  của mọi thời đại. Qua mỗi người thơ, t́nh yêu được thăng hoa bằng mỗi cách. Riêng với Phạm Cao Hoàng, t́nh yêu trong thơ anh là t́nh yêu thánh thiện, mà người yêu phần lớn mang h́nh ảnh của một người thánh nữ:

 

người thiếu nữ ấy đă hát với tôi
những t́nh khúc buồn bă nhất
nàng ca ngợi Chúa
như tôi ca ngợi nàng
nàng ngưỡng mộ Chúa
như tôi ngưỡng mộ nàng
cuối cùng
kẻ xấu xa nhất cơi đời
kẻ ích kỷ nhất trần gian
phải chăng là tôi
nàng như cánh dạ lan hương
nở ngoài hiên tôi mỗi tối
nàng như quả nho tây
đong đưa trong gió mới
( TRÁI TIM  )

 

tôi trở lại giáo đường
t́m em
và t́m tôi
tôi t́m thấy em
ánh mắt dịu dàng
như t́nh khúc thuở ban đầu
tôi t́m thấy tôi
lặng lẽ
ch́m trong màu xanh phục sinh

( MÀU XANH PHỤC SINH )

 

Phạm Cao Hoàng nh́n t́nh yêu bằng cái nh́n rất lư tưởng như thế. Khác với một số nhà thơ nói lên xúc động của ḿnh trước vẻ đẹp như đôi mắt hồ mây, tóc chảy như ḍng suối, gót hài, dáng liễu… Phạm Cao Hoàng đă t́m ở vẻ đẹp quá đỗi thánh thiện trong ḷng giáo đường, đôi mắt nhắm lại, cùng với cơi ḷng trinh trắng. Đó là cái đẹp thanh thoát, chẳng vướng màu trần gian bi lụy. Nhưng cuối cùng chắc nhà thơ sẽ không bao giờ t́m được, trái lại là những nỗi buồn bên cạnh niềm hạnh phúc, những chia ly chờ chực khi sum họp cận kề.

 

phải tôi là người thanh niên của một thời lăng mạn
đă yêu em dù t́nh quá ngậm ngùi
H. của tôi xin em đừng khóc
lệ của người sẽ cuốn mất trái tim tôi

( GỬI H. VÀ QUI NHƠN )

 

một ngày có t́nh nhân bên cạnh
là một ngày sắp thấy phút ly tan

( MỘT NGÀY VỚI T̀NH NHÂN )

 

Tôi đọc thơ anh và hiểu anh. Chúng tôi thời ấy đă có những năm tháng sống bên nhau ở Qui Nhơn, cũng t́nh si theo một h́nh bóng…Thời ấy, nghĩ lại, chúng tôi quá lăng mạn, để cuối cùng chợt nhận ra rằng con đường đón đưa đưa đón ấy là con đường dẫn đến từ ly. Người đi sẽ đi biệt. Chiếc xe sẽ trống trơn và con đường sẽ mất bóng. Chiếc bàn chiếc ghế sẽ im ĺm.

 

sẽ xa, thôi cũng đành xa nhé
người về cuối băi kẻ đầu sông
có chút ǵ đau như cắt ruột
tay chào, tay vẫy, nón che ngang

( MÙA PHƯỢNG HỒNG )

 

Dù sao đi nữa, tôi phải cám ơn những bóng hồng đă để lại dấu chân trên cơi ḷng người thơ. Những dấu chân êm nhưng đôi khi cũng làm con tim người thơ buốt đau. Và nhờ vậy tôi mới có dịp thưởng thức những bài thơ tuyệt vời của Phạm Cao Hoàng.

 

Trần Hoài Thư

2010